Wanneer we geconfronteerd worden met verlies, kan de pijn zo intens zijn dat we ons afvragen hoe we ooit verder kunnen gaan. Dit is een normale reactie op verlies. De weg naar verwerken is vaak een reis door verschillende fases van rouw en verdriet.
Elisabeth Kübler-Ross, een Zwitserse psychiater, heeft vijf fases van rouwverwerking geïdentificeerd: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en aanvaarding. Het is belangrijk om te begrijpen dat niet iedereen al deze fases doorgaat of in deze specifieke volgorde. Iedereen rouwt op zijn eigen manier, maar het erkennen van deze fases kan helpen om je eigen ervaringen beter te begrijpen en om meer empathie te hebben voor anderen in hun rouwproces.
Ontkenning
De eerste fase van rouw is vaak ontkenning. Deze fase kan fungeren als een soort emotionele schokdemper, waardoor het verlies dragelijker wordt. Het kan zijn dat je jezelf hoort zeggen: “Dit kan niet waar zijn” of “Er moet een vergissing zijn”. Het is een manier om jezelf te beschermen tegen de volle impact van het verlies.
Woede
Na de ontkenning kan er woede ontstaan. Je kunt boos zijn op de situatie, op jezelf, op de overledene of op anderen. Het is belangrijk om te onthouden dat woede een normale reactie is op verlies. Het is een manier om de pijn die je voelt uit te drukken, en het is een stap op weg naar genezing.
Onderhandelen
De derde fase van rouw is onderhandelen. Dit kan zich uiten in gedachten als “Als ik beter had opgelet, dan was dit niet gebeurd” of “Als ik een beter persoon was geweest, zou dit niet zijn gebeurd”. Het is een poging om controle te krijgen over een situatie die je niet kunt controleren.
Depressie
Na het onderhandelen kan depressie volgen. Dit is een fase van intens verdriet, waarin je je misschien leeg, verloren of overweldigd voelt. Het kan zijn dat je je losgesneden voelt van de wereld om je heen, dat je geen interesse meer hebt in dingen die je eerder leuk vond, of dat je je moeilijk kunt concentreren.
Aanvaarding
De laatste fase van rouw is aanvaarding. Dit betekent niet dat je het verlies “goed” vindt, maar dat begint te accepteren dat het is gebeurd en dat het deel uitmaakt van je leven. Je begint te leren hoe je met het verlies kunt leven en hoe je verder kunt gaan. Je bent misschien nog steeds verdrietig, maar je kunt beginnen met het vinden van vreugde en betekenis in je leven naast je verdriet.
Het is geen lineair proces
Het is belangrijk te benadrukken dat deze fases geen lineair proces zijn. Je kunt heen en weer bewegen tussen de fases, meerdere fases tegelijkertijd ervaren, of sommige fases helemaal overslaan. Er is geen “juiste” manier om te rouwen. Jouw rouwproces is uniek voor jou, en dat is oké.
Hoewel deze fases nuttig kunnen zijn om te begrijpen wat je doormaakt, zijn ze niet bedoeld om je verdriet in een netjes, geordend pakketje te stoppen. Rouw is rommelig. Het is ingewikkeld. Het is persoonlijk. En hoewel het soms kan voelen alsof je verdriet nooit zal eindigen, is het belangrijk om te weten dat het mogelijk is om door te gaan.
Rouw is niet iets dat je “overkomt”, maar iets dat je “doet”. Het is een actief proces van het leren leven met je verlies. Dat betekent niet dat je het verlies vergeet of dat het geen pijn meer doet, maar dat je leert hoe je met die pijn kunt leven.
Rouw kent geen tijdslimiet
Het kan nuttig zijn om hulp te zoeken bij dit proces. Dat kan een steungroep zijn, een therapeut, of een vertrouwde vriend of familielid. Het is oké om hulp te vragen. Je hoeft dit niet alleen te doen.
Als je iemand kent die rouwt, weet dan dat het meest waardevolle wat je kunt doen, is er gewoon voor hen zijn. Luister naar hun verhaal. Erken hun verdriet. Wees geduldig. Rouw heeft geen tijdslimiet.
Verlies en rouw zijn universele ervaringen, maar ze worden door iedereen anders ervaren. Door het begrijpen van de fases van rouw, kunnen we ons eigen verdriet beter begrijpen en meer empathie tonen voor anderen in hun verdriet. En hoewel de pijn van verlies nooit helemaal verdwijnt, kunnen we leren hoe we ermee kunnen leven en hoe we verder kunnen gaan. Want zoals de auteur Haruki Murakami ooit schreef: “Pijn is onvermijdelijk. Lijden is optioneel.”
Extra info
Rouwverwerking voor verschillende culturen
Je partner verliezen aan dementie
Het afscheid van je ouders, nu ben je wees
Autisme en rouwverwerking, een doolhof van emoties
Speciale feestdagen en rouw, hoe ga je hiermee om?
Het verlies van je partner, hoe verwerk je dit?
Woorden van troost en valkuilen om te vermijden
Het ondenkbare verlies: Afscheid nemen van een kind na een ongeval
Rouwverwerking: De fases en hoe je ermee omgaat
Bronvermelding
© Foto: 123rf.com
